EMDR Terapisi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

5 min readJan 2, 2023

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Türkçe açılımı “Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme” olan bir psikoterapi yöntemidir.

İlk olarak 1987 yılında, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin bazı olumsuz yaşantı ve düşüncelerin şiddetini azaltabildiğini tesadüfen keşfetmesiyle ortaya çıkmıştır. Keşfinden sonra çok hızlı biçimde bu tekniği geliştirmiş, kapsamlı ve güvenilir bir terapi yöntemine dönüştürmüştür. Günümüzde tüm dünyada yaygın olarak kullanılan bilimsel bir psikoterapi yöntemi olarak kabul görmektedir.

Göz Hareketleri Nasıl Etki Ediyor?

Aslında çoğumuz bilmese de bu işlemi hepimiz her gece yapıyoruz. Uykunun dört evresinden biri olan ve rüyaların da görüldüğü REM (Rapid Eye Movement) evresinde, gözlerimiz hızlı bir biçimde sağa ve sola hareket eder. Büyük olasılıkla ebeveynler bu durumu çocukları uyurken gözlemlemiştir.

REM uykusunda beyinin faaliyetleri uyanıkkenki haline çok yakındır. Nasıl olduğu tam olarak açıklanamasa da bu evrenin öğrenme ve bellek üzerinde etkisi olduğu bilinmektedir. Bu sebeple yaşadığımız olumsuz olayların işlemlenmesinde de etkisi bulunduğu düşünülmektedir. Aslında EMDR terapisi, uykuda doğal süreçte gerçekleşen bu göz hareketlerinin, uyanıkken kontrollü bir biçimde tekrarlanmasıdır.

EMDR Nasıl Çalışır?

Yaşadığımız bazı olumsuz deneyimler beynimiz tarafından tam olarak işlemlenemez ve sağlıklı olarak kaydedilemez. Bunu şöyle açıklayayım; Uzun yıllar önce bir kötü trafik kazası yaşamış ve ambulansla hastaneye götürülmüş bir danışanım olmuştu.

Bu danışanım kazanın üzerinden 5 yıldan fazla süre geçmesine rağmen bir siren sesi duyduğunda kaza esnasında yaşadığı korku, titreme ve kasılma belirtilerinin aynısını tekrar yaşıyordu. Mantığı ona kazanın geçtiğini ve şu an bir tehlike olmadığını, bedeni ise tam tersini söylüyordu. Yani bu kaza anısı, zihni ve bedeni arasında bir yerlere sıkışıp kalmıştı. EMDR terapisi ile, beyin tarafından işlenemeyen bu deneyim, yeniden işlenerek sıradan bir anıya dönüştürüldü. Terapi sonrasında danışan kazayı hatırlıyor ancak bu kaza anısı artık onu rahatsız etmiyordu.

Hangi Sorunlarda Etkilidir?

Başlangıçta travmalar üzerinde çalışılmakla beraber son dönemde yapılan araştırmalar sonucu bir çok problem üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Buradaki anahtar nokta travmanın tanımında yatmaktadır. Genelde travma dendiğinde insanların aklına kaza, deprem, şiddete maruz kalma gibi olaylar gelmektedir. Ancak EMDR terapisi perspektifinden bakıldığında travmanın tanımı daha geniştir. Çok küçük yaşlardan itibaren yaşadığımız ve bize basit gibi gelen olaylar da hayatımızın kalanına büyük etki edebilmekte ve travma olarak adlandırılabilmektedir.

Örneğin amirinizin odasının kapısını çalarken hissettiğiniz ve anlam veremediğiniz gerginlik çok küçükken babanızdan gördüğünüz psikolojik şiddetten kaynaklı olabilir. Çocukken yaşadığınız, belki de çoktan unuttuğunuzu sandığınız bir yaşantı aslında bir travma olabilir.

Kısacası EMDR terapisi; anksiyete, panik bozukluk, depresyon, fobiler, özgüven sorunları, sınav kaygısı, yeme bozuklukları, fibromiyalji gibi bir çok sorunun çözümünde etkili olmaktadır.

EMDR Nasıl Uygulanır?

EMDR uygulamasını çok basitçe açıklamak gerekirse, kişi ile yaşadığı travma üzerinde çalışırken çift yönlü (bilateral) uyarım verilmesidir. Tabi uygulamada çeşitli aşamalardan oluşan, çok daha karmaşık bir süreçtir.

Yöntemin keşfinin ilk aşamalarında çift yönlü uyarım olarak sadece göz hareketleri yaptırılırken son yıllarda işitsel ya da dokunsal uyarı veren çeşitli cihazlarla yapılabilmektedir. Uyarımlar danışanın elinde tuttuğu titreşim cihazı ile ellerden yapılabilir. Çocuklarda ise bacaklar, kollar veya omuzlara yapılan dokunuşlar yolu ile uyarım verilebilir. Burada önemli nokta beynin iki yarı küresinin, vücudun iki yanından sıra ile ritmik olarak uyarılmasıdır.

EMDR Terapisi Nasıl İlerler?

EMDR terapisi sadece çift taraflı uyarımların verildiği yüzeysel bir uygulama değildir. Sekiz aşamadan oluşan geniş kapsamlı bir terapi yaklaşımıdır. Çok özel durumlar ve bazı farklı protokoller dışında bu aşamalar atlanmaz. Bu aşamalar aşağıdaki gibidir.

Danışan Öyküsü: Tüm alanları kapsayan (Gelişimsel öykü, taravmatik yaşantılar, çevre vb.) detaylı öykü alınır.
Hazırlık: Danışanın bilgilendirilmesi, gevşeme egzersizleri, güvenli yer oluşturulması gibi süreçleri içerir.
Değerlendirme: Travmatik anılar, bu anılarla ilişkili olarak danışanın negatif ve pozitif inançları belirlenir ve derecelendirilir.
Duyarsızlaştırma: Seçilen bir anı çift taraflı uyarımlarla çalışılır.
Yerleştirme: Negatif inancın yerine hazırlık aşamasından belirlenen pozitif inanç yerleştirilir.
Beden Tarama: Yerleştirme sonrası halen kalmış olabilecek bedensel tepkiler araştırılır.
Tamamlama: İlgili travmatik anı ile ilgili çalışma sonlandırılır.
Yeniden Değerlendirme: Danışandan süreç ile ilgili geri bildirim alınır.

Buradaki her bir aşamanın süresi danışana ve çalışılan soruna göre değişmektedir.

Güvenli midir?

EMDR terapisi bu konuda eğitimli bir uygulayıcı tarafından gerçekleştirildiğinde oldukça güvenli bir yöntemdir.

Kimler Uygulayabilir?

EMDR terapi uygulayıcıları, EMDR Avrupa Derneği tarafından onaylı bir kurumdan eğitim aldıktan sonra uygulayabilirler. EMDR terapisi alacaksanız mutlaka uygulayıcınızın uluslararası geçerliliği olan bu sertifika belgesine sahip olduğundan emin olun. Bunu EMDR Türkiye Derneği resmi sayfasından kontrol edebilirsiniz. Yetkili uzman listesine burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

EMDR Terapisi Ne Kadar Sürer?

Bunun kesin bir süresi yoktur. Terapi süresi, danışanın özelliklerine, olumsuz yaşantıların sayısına ve yoğunluğuna, terapi sürecinde ortaya çıkabilecek yeni travmatik anılara göre çok fazla değişkenlik gösterebilir.

Seans Sıklığı Nasıldır?

Genelde haftada bir yapılan seanslarla devam eder. Ancak diğer terapi yöntemlerinden farklı olarak seans sıklığı arttırılabilir. Bazı özel veya acil durumlarda 2–3 günde bir hatta her gün bile uygulanabilir.

EMDR Hangi Yaş Aralığına Uygulanabilir?

Bebeklerden yetişkinlere kadar her yaş grubuna uygulanabilir. Ancak çocuklar ve yetişkinler için ayrı protokol ve teknikleri bulunmaktadır.

Çocuklara Nasıl Uygulanır?

Çocuklara EMDR uygulamaları yetişkinlerde olduğundan farklıdır. Çocukların gelişimsel dönemlerine uygun protokoller uygulanır. Çocuklar travmalarla doğrudan yüzleşemeyecekleri için de resim, hikaye, oyun ve oyuncaklardan faydalanılır. Ayrıca çocuklar gözle takip yapamadıkları için dokunsal uyarımlar kullanılır.